Tamurt n Leqbayel : Tameẓla gar ileqman

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
Contenu supprimé Contenu ajouté
CommonsDelinker (mmeslay | attekki)
Removing Kabylie_-_Algérie_-_Afrique_du_nord.png, it has been deleted from Commons by Krd because: No license since 20 June 2023.
Nec-d-Amaziɣ (mmeslay | attekki)
Aucun résumé des modifications
Ajerriḍ 1: Ajerriḍ 1:
{{Infobox Tamnaḍt
{{Infobox Tamnaḍt
| tiɣmi = F0FF80
| tiɣmi = F0FF80
| isem = Tamurt n izwawen
| isem = Ṯamurṯ en izwawen
| isem adigan = ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵢⵉⵇⴱⴰⵢⵍⵉⵢⴻⵏ / ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵢⵉⴳⴰⵡⴰⵡⴻⵏ
| isem adigan = ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵢⵉⵇⴱⴰⵢⵍⵉⵢⴻⵏ / ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵢⵉⴳⴰⵡⴰⵡⴻⵏ
| tutlayt isem adigan = TIF
| tutlayt isem adigan = TIF
Ajerriḍ 13: Ajerriḍ 13:
| tutlayt isem adigan 5 =
| tutlayt isem adigan 5 =
| annay = [[File:Berber_flag.svg|thumb|acenyal Aqbayli]]
| annay = [[File:Berber_flag.svg|thumb|acenyal Aqbayli]]
| azday anay = Annay n Tmurt n Leqbayel
| azday anay = Annay en Tmurt en Leqbayel
| ablasun =
| ablasun =
| lqedd ablasun = Ablazun n Tmurt Leqbayel
| lqedd ablasun = Ablazun en Tmurt Leqbayel
| azday ablasun =
| azday ablasun =
| takarḍa =
| takarḍa =
| lqedd takarḍa =
| lqedd takarḍa =
| azday takarḍa = Tamurt n Leqbayel deg tgertilt n umaḍal
| azday takarḍa = Ṯamurṯ en Leqbayel ḏeg tgertilt en umaḍal
| tanfalit = Ad nerreẓ wala ad neknu
| tanfalit = Ad nerreẓ wala aḏ neknu
| tanfalit s Taqbaylit =
| tanfalit s Taqbaylit =
| imseɣret =
| imseɣret =
| tamurt = {{Flag|kabylia}}
| tamurt = {{Flag|kabylia}}
| timdinin = Tizi Wezzu, Bgayet, Tubiret, Bumerdas, Sṭif, Burǧ Bu Ɛririǧ.
| timdinin = Tizi Wezzu, Vgayeṯ, Tubiret, Bumerdas, Sṭif, Burǧ Bu Ɛririǧ.
| imḍebber =
| imḍebber =
| tutlayin = [[Taqbaylit]]<br>[[Taglizit]] (deg iɣerbazen)<br>[[Tafransist]] (deg iɣerbazen)<br>[[Taɛrabt]] (deg iɣerbazen)
| tutlayin = [[Taqbaylit]]<br>[[Taglizit]] (deg iɣerbazen)<br>[[Tafransist]] (deg iɣerbazen)<br>[[Taɛrabt]] (deg iɣerbazen)
Ajerriḍ 31: Ajerriḍ 31:
| imsidag = 37°49′N 4°50′E
| imsidag = 37°49′N 4°50′E
| tajumma = {{formatnum: 10000}} km<sup>2</sup>
| tajumma = {{formatnum: 10000}} km<sup>2</sup>
| iẓdi n usrag = CET (UTC +1)
| iẓdi en usrag = CET (UTC +1)
| isem n umezdaɣ = Aqbayli, Taqbaylit<br>Agawaw, Tagawawt (Azwaw, Tazwawt)
| isem en umezdaɣ = Aqbayli, Taqbaylit<br>Agawaw, Tagawawt (Azwaw, Tazwawt)
| imezdaɣ = {{formatnum:7575643}} imezdaɣ
| imezdaɣ = {{formatnum:7575643}} imezdaɣ
| taneẓẓi = 300 imezdaɣ/km<sup>2</sup>
| taneẓẓi = 300 imezdaɣ/km<sup>2</sup>
Ajerriḍ 39: Ajerriḍ 39:
| aqariḍ = adrim
| aqariḍ = adrim
| angal aqariḍ = Ar
| angal aqariḍ = Ar
| taɣult n Internet = .ka
| taɣult en Internet = .ka
| tasarut n tilifun = +213
| tasarut en tilifun = +213
| tansa web =
| tansa web =
| tamawt = Amḍan n yimezdaɣ akked tneẓẓi n useggas 2012.
| tamawt = Amḍan en yimezdaɣ akked tneẓẓi en useggas 2012.
}}
}}
'''Tamurt n Yiqbayliyen''' tezga-d deg [[Tafriqt ugafa|tafriqt n ugafa]]. Imawlan-is ssawalen-as "Tamurt n Idurar" neɣ "Tamurt" kan. Imezdaɣ-is ([[Leqbayel|Iqbayliyen]], Igawawen, Izwawen, [[Imaziɣen]] n ugafa alemmas) ttmeslayen [[Taqbaylit]], yiwet si ger [[tutlayin timaziɣin]].
'''Ṯamurṯ en Yizwawen''' niɣ '''Ṯamurṯ en Yiqbayliyen''' niɣ '''Ṯamurṯ Ṯazwawṯ''' ṯella ḏeg [[Tamazɣa|Ṯamazɣa]] eḏ [[Tafriqt ugafa|Tafrikt Ugafa]]. Imawlan-is ssawalen-as "Ṯamurṯ en Idurar" neɣ "Tamurt" kan. Imezdaɣ-is ([[Leqbayel|Iqbayliyen]], Igawawen, Izwawen, [[Imaziɣen]] en ugafa alemmas) ttmeslayen [[Taqbaylit]], yiwet sey ger [[tutlayin timaziɣin]].


== Amezruy ==
== Amezruy ==
Seg zik n zik ittwassnen Leqbayel gar igduden nniḍen n umaḍal. Di tallit taqburt, adrar n [[Ǧerǧer]] yella yettwasen ar Irumiyen s yisem n ''Muns Ferratus'' ("adrar n wuzzal"). Ibder-iten [[Aurelius Victor]] deg wedlis-is (''De Caesaribus'' 39.22: "nationes Quinquegentanae") d [[Eutropius]] (''Breviarium'' 9.22: "Quinquegentiani").
Seg zik en zik ṯettwassen Ṯmurṯ en Yizwawen gar yigḏuḏen nniḋen en omaḋal. Ḏey tallit taqburt, adrar en [[Ǧerǧer]] yella yettwasen ar Irumiyen s yisem en ''Muns Ferratus'' ("adrar en wuzzal"). Ibder-iten [[Aurelius Victor]] ḏeg wedlis-is (''De Caesaribus'' 39.22: "nationes Quinquegentanae") d [[Eutropius]] (''Breviarium'' 9.22: "Quinquegentiani").


[[Numidya]] : si lqern wis 3 ar lqern 1 qbel lmasiḥ.
[[Numidya]] : sey lqern wis 3 ar lqern 1 qbel lmasiḥ.


== Tasertit ==
== Tasertit ==
* Sin ikabaren isertiyen i llan di Tmurt n leqbayel, ɣas akken bɣan ad illin d ikabaren iɣelnawen maca imeɣnasen nsen ttekkin seg Leqbayel kan : [[Tirni Iɣallen Inemlayen]] (FFS) n [[Ḥusin At Ḥmed]], d [[Agraw i Yedles d Tugdut|Wegraw i Yedles d Tugdut]] (RCD) n duktur [[Saɛid Saɛdi]].
* Sin ikabaren isertiyen i llan ḏey Tmurt Ṯazwawṯ, ɣas akken xsen aḏ illin d ikabaren iɣelnawen maca imeɣnasen nsen ttekkin seg Leqbayel kan : [[Tirni Iɣallen Inemlayen]] (FFS) en [[Ḥusin At Ḥmed]], d [[Agraw i Yedles d Tugdut|Wegraw i Yedles d Tugdut]] (RCD) en duktur [[Saɛid Saɛdi]].
* leɛrac bannen-d di [[Tafsut Taberkant]] (2001) maca am nutni ama FFS d RCD lhan d wayen i ceɣben izayriyen s umata, ttun tamurt.
* leɛrac bannen-d ḏey [[Tafsut Taberkant]] (2001) maca am nutni ama FFS d RCD lhan d wayen i ceɣben izayriyen s umata, ttun tamurt.
* [[Timanit i Tmurt n Iqbayliyen]] (MAK) yesbed [[Ferḥat Mhenni]] iban-ed daɣen di tefsut taberkant, d amussu ikkaten s webrid n talwit akken ad isiweḍ ar timanit n tmurt n leqbayel.
* [[Timanit i Tmurt en Iqbayliyen]] (MAK) yesbed [[Ferḥat Mhenni]] iban-ed daɣen ḏey tefsut taberkant, d amussu ikkaten s webrid en talwit akken aḏ isiweḍ ar timanit en ṯmurṯ en leqbayel.


== Ṯakalirawṯ (geography) ==
== Tarakalt ==


== Tamurt n Yigwawen d aḥric seg idurar n waṭlas teṭṭili ɣef ilel agrakal si tama n ugafa. ==
== Ṯamurṯ en Yigwawen d aḥric seg idurar en waṭlas teṭṭili ɣef ilel agrakal sey tama en ugafa. ==
Tamurt n Yigawawen ibḍa-tt udabu ɣef 8 n twilaytin : [[Tizi Wezzu]] d [[Bgayet]] akken ma llant, aḥric ameqran n [[Tubiret]] d [[Burǧ Bu Ɛririǧ]], aḥric seg [[Tamsilt]], [[Ǧiǧel]], [[Bumerdas]] d [[Sṭif]].
Ṯamurṯ en Yigawawen ibḍa-tt udabu ɣef 8 en twilaytin : [[Tizi Wezzu]] d [[Bgayet]] akken ma llant, aḥric ameqran en [[Tubiret]] d [[Burǧ Bu Ɛririǧ]], aḥric seg [[Tamsilt]], [[Ǧiǧel]], [[Bumerdas]] d [[Sṭif]].


== Tadamsa ==
== Ṯaḏamsa ==
Irmad n tamurt n leqbayel d ul n tadamsa n zzayer m' ur nehdir ara ɣef taɣult n lpitrul d lgaz . ladɣa di tizi wezzu d bgayet akud tiɣermin inaragen .
Irmad en ṯmurṯ en leqbayel d ul en tadamsa en zzayer m' ur nehdir ara ɣef taɣult en lpitrul d lgaz . ladɣa ḏey Ṯizi Wezzu eḏ Vgayeṯ akud tiɣermin inaragen .


== Imezdaɣ ==
== Imezḏaɣ ==
Leqbayel zemren ad illin sawḍen (sa) 7 neɣ 10 (mraw) imelyan. Gar-asen azal n 5 neɣ 6 imelyan di Tmurt, rnu-asen 2 neɣ 3 imelyan di Lezzayer tamaneɣt d temdinin nniḍen, d wazal n 2 imelyan di tmura nniḍen, gar-sen iminigen di Turuft.
Leqbayel zemren aḏ illin sawḍen (sa) 7 neɣ 10 (mraw) imelyan. Gar-asen azal en 5 neɣ 6 imelyan ḏey Tmurt, rnu-asen 2 neɣ 3 imelyan ḏey Lezzayer tamaneɣt d temdinin nniḍen, d wazal en 2 imelyan ḏey tmura nniḍen, gar-sen iminigen ḏey Turuft.


== Leqbayel ittwasnen ==
== Leqbayel ittwasnen ==
Ajerriḍ 76: Ajerriḍ 76:
* [[Imaziɣen]]
* [[Imaziɣen]]


== Ismal n Internet ==
== Ismal en Internet ==
* '''[http://www.imyura.net www.imyura.net]''' : asmel n tsekla tazwawt, s teqbaylit akk.
* '''[http://www.imyura.net www.imyura.net]''' : asmel en tsekla tazwawt, s teqbaylit akk.
* '''[http://www.kabyle.com www.kabyle.com]''' : asmel n leqbayel, s tefransist
* '''[http://www.kabyle.com www.kabyle.com]''' : asmel en leqbayel, s tefransist
* '''[http://www.acaoh.ca http://www.acaoh.ca]''' : asmel n [[Tidukkla Tadelsant Tamaziɣt di Uṭṭawa-Ḥull]] di Kanada.
* '''[http://www.acaoh.ca http://www.acaoh.ca]''' : asmel en [[Tidukkla Tadelsant Tamaziɣt ḏey Uṭṭawa-Ḥull]] ḏey Kanada.
* '''[http://www.kabyles.com www.kabyles.com]''' : asmel n leqbayel, s tefransist
* '''[http://www.kabyles.com www.kabyles.com]''' : asmel en leqbayel, s tefransist
* '''[http://www.tamazgha.org www.tamazgha.org]''' : asmel n leqbayel n Marikan ugafa.
* '''[http://www.tamazgha.org www.tamazgha.org]''' : asmel en leqbayel en Marikan ugafa.
* '''[http://www.racines-izuran.com www.racines-izuran.com]''' : asmel n weɣmis s snat n tutlayin: taqbaylit d tafransist.
* '''[http://www.racines-izuran.com www.racines-izuran.com]''' : asmel en weɣmis s snat en tutlayin: taqbaylit d tafransist.
* '''[http://www.tamazgha.fr www.tamazgha.fr]''' : asmel n leqbayel n Franṣa.
* '''[http://www.tamazgha.fr www.tamazgha.fr]''' : asmel en leqbayel en Fransa.
*'''[http://tameddit.com www.tameddit.com] aɣmis s tmaziɣt'''
*'''[http://tameddit.com www.tameddit.com] aɣmis s tmaziɣt'''
* '''[http://www.tussna.blogspot.com www.tussna.blogspot.com]''' tussna i yibujaden, s teqbaylit
* '''[http://www.tussna.blogspot.com www.tussna.blogspot.com]''' tussna i yibujaden, s teqbaylit


[[Taggayt:Tamurt n Leqbayel|*]]
[[Taggayt:Ṯamurṯ en Leqbayel|*]]

Lqem n wass 2 Tuber 2023 à 17:22

Ṯamurṯ en izwawen
ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵢⵉⵇⴱⴰⵢⵍⵉⵢⴻⵏ / ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵢⵉⴳⴰⵡⴰⵡⴻⵏ (TIF)
منطقة القبائل (AR)
Kabylie (FR)
Cabilia (Cabilia)
Tanfalit
Ad nerreẓ wala aḏ neknu
Tadbelt
Tamurt Talɣa:Country data kabylia
Timdinin Tizi Wezzu, Vgayeṯ, Tubiret, Bumerdas, Sṭif, Burǧ Bu Ɛririǧ.
Tutlayin Taqbaylit
Taglizit (deg iɣerbazen)
Tafransist (deg iɣerbazen)
Taɛrabt (deg iɣerbazen)
Tamanaɣt Tizi Wezzu (tadelsant)
Bgayet (tadamsant)
Tarakalt
Imsidag 37°49′N 4°50′E
Tajumma taɣrudt 10 000 km2
Tadimugṛafit
Imezdaɣ 7 575 643 imezdaɣ
Taneẓẓi 300 imezdaɣ/km2
Ayen nniḍen
Angal ISO 3166-1 KAB
Aqariḍ adrim (Ar)
Amḍan en yimezdaɣ akked tneẓẓi en useggas 2012.

Ṯamurṯ en Yizwawen niɣ Ṯamurṯ en Yiqbayliyen niɣ Ṯamurṯ Ṯazwawṯ ṯella ḏeg Ṯamazɣa eḏ Tafrikt Ugafa. Imawlan-is ssawalen-as "Ṯamurṯ en Idurar" neɣ "Tamurt" kan. Imezdaɣ-is (Iqbayliyen, Igawawen, Izwawen, Imaziɣen en ugafa alemmas) ttmeslayen Taqbaylit, yiwet sey ger tutlayin timaziɣin.

Amezruy

Seg zik en zik ṯettwassen Ṯmurṯ en Yizwawen gar yigḏuḏen nniḋen en omaḋal. Ḏey tallit taqburt, adrar en Ǧerǧer yella yettwasen ar Irumiyen s yisem en Muns Ferratus ("adrar en wuzzal"). Ibder-iten Aurelius Victor ḏeg wedlis-is (De Caesaribus 39.22: "nationes Quinquegentanae") d Eutropius (Breviarium 9.22: "Quinquegentiani").

Numidya : sey lqern wis 3 ar lqern 1 qbel lmasiḥ.

Tasertit

Ṯakalirawṯ (geography)

Ṯamurṯ en Yigwawen d aḥric seg idurar en waṭlas teṭṭili ɣef ilel agrakal sey tama en ugafa.

Ṯamurṯ en Yigawawen ibḍa-tt udabu ɣef 8 en twilaytin : Tizi Wezzu d Bgayet akken ma llant, aḥric ameqran en Tubiret d Burǧ Bu Ɛririǧ, aḥric seg Tamsilt, Ǧiǧel, Bumerdas d Sṭif.

Ṯaḏamsa

Irmad en ṯmurṯ en leqbayel d ul en tadamsa en zzayer m' ur nehdir ara ɣef taɣult en lpitrul d lgaz . ladɣa ḏey Ṯizi Wezzu eḏ Vgayeṯ akud tiɣermin inaragen .

Imezḏaɣ

Leqbayel zemren aḏ illin sawḍen (sa) 7 neɣ 10 (mraw) imelyan. Gar-asen azal en 5 neɣ 6 imelyan ḏey Tmurt, rnu-asen 2 neɣ 3 imelyan ḏey Lezzayer tamaneɣt d temdinin nniḍen, d wazal en 2 imelyan ḏey tmura nniḍen, gar-sen iminigen ḏey Turuft.

Leqbayel ittwasnen

ɣer Iqbayliyen ittwasnen

Udmawen Iqbayliyen

ɣer Idmawen iqbayliyen

Wali daɣen

Ismal en Internet