Ibeldisen

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
Ibeldisen
Tasensartut
TageldaAnimalia
Adu-tgeldaEumetazoa
Adurmollusques (fr) Mollusca
Ad-adurConchifera (fr) Conchifera
asmil Gastropoda
Cuvier, 1797

Ibeldisen (Assaɣ ussnan: Gastropoda) d asmil meqqren yakk deg wadur n tigritin acku dges azal n 80% n telmas yeṭṭafaren adur-a, akken daɣen i tga d tafesna tameqrant tis snat yakk deg tgelda taɣersawt anda i llant dges wazal n 65000 n telmas gar-asent aɣlal d umillus d tezɣurt.

Azal ameqran n ibeldisen lan (sɛan) ajeɣlal amyiwen ddurayen yis, ijeɣlalen-a ttilin d ubrinen
Ibeldisen ttidiren deg waṭas n twennaṭin n umadal, Amur ameqran degsen deg waman anda ugar n 3000 n telmas n ibeldisen ttidiren s ddaw n waman n illan d igarawen yakk d 5000 n telmas n idem ttidiren deg waman iẓidanen (isafen, iɣezṛawen, igelmimen) ma d tilmas id yegran ttidirent sufel n tegnit (lqaɛa), Azal ameqran n ibeldisen tetten imɣan akken i llant telmas tettent isugar igemnawen akken daɣen i llant kra n telma d timseksumin yerna gant d timuɣas.

Aglam[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

tasnasileɣt:

Anagraw n usikel n (Viviparus contectus)

Ibeldisen s umata d iɣersiwen irazamalen (asymétriques) anda tafekka-ynes tebṭa ar 3 n ismilen ufrizen:

  • Ar zdat, ixef deg tazwara-s llant tmerna dɣa deg taggara-nsent i llant wallen.
  • S adis, Aṭar yessehrin deg uṭebsi, tikwal yettuɣal d agman i werdab.
  • S azagur, Takura tedduffes, tikwal d tamazzuft maca deg waṭas n wakuden yezzi-yas ujeɣlal.

tigritin-a gant d tiynuzufin neɣ iberwetmen, Timseddert neɣ tamarrawt.

Amyaraw Tuget neɣ azal ameqran n ibeldisen gan d iberwetmen, isin n talwiyin ttmiqqanen tisiqsin-nsen w ttembadalen igamiten n iwetmen s akin ad asen igamiten n twetmin i wakken ad myarrwen.

sin n yiɣlalen temyussanen send ma ad mmircalen

.

Agar, tasensartut d usru[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Amezruy amhazan[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Ibeldisen gan d tagrawt taɣersawt tameqrant yakk seld n iburɣas anda llant 40000 n telmas d timiddurin, banen-d ɣer tudert send n 600 ms, akken igan d tigritin timyiwnin iy sselken tagnit imedlen, Amezruy amhazan n ibeldisen yettwassnen s temhazt n talɣa n ijeɣlalen-nsen.

Tasensartur[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Irem n Gasteropoda (igan d assaɣ ussnan n ibeldisen) yekka-d seg sin n wawalen igriken γαστήρ (gastêr), « Adis », d πούς (poús), « Aṭar ».

Agar[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Asismel amensay[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Deg usismel amzikan (aqbur), amedya deg wagla n Johannes Thiele (1929-1935), llan 3 n idu-smilen ibuda:

Asismel atrar[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

S unect (ɛla ḥsab) n useklas agreɣlan n telmas tiwlalin (deg 24 ctember 2104)

Ẓeṛ daɣen[ẓreg | ẓreg aɣbalu]