Iɛekkuren
 Iɛekkuren | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
| |||||
| Ansa | |||||
| |||||
| Awanek anayan | Lezzayer | ||||
| Tawilayt | Tawilayt n Tizi Wezzu | ||||
| Tadayra | Tadayra n Yiɛeẓẓugen | ||||
| Imezdaɣ | |||||
| Teɣṛed | 12 203 (2008) | ||||
| Tarakalt | |||||
| Tilisa yakked | |||||
| Amekzay uglim | |||||
Code postal (fr)  | 15052 | ||||
| Izṭi akudan | |||||
Iɛekkuren (Yakourene s tefṛensist) d yiwet n temdint d tamecṭuḥt tuzga-d deg twilayt n Tizi Wezzu (Dzayer), u d taɣiwant iqerben ɣer Iɛeẓẓugen (Azazga). Taɣiwant n Iɛekkuren zedɣen-tt azal n 11.000 n yimezdaɣ
Asideg (timella)
[ẓreg | ẓreg aɣbalu]
Idurar
[ẓreg | ẓreg aɣbalu]- Aẓru
- At Ɛisi
- At Buḥini
- At Ḥemza
- At Ɣebri
- Azaɣar Aɛwana
- Begub
- Bumenṣur
- Cbel
- Lḥeǧaǧ
- Ibelɛiden
- Iger Ɛetman
- Iza
- Ulmuten
- Tahgant
- Tahnacct
- Tamliḥt
- Tiɣilt
- Tinsawin
- Tiwidiwin
- Tizi Tɣideṭ
- Tugana
- Iɛekkuren
Amezruy
[ẓreg | ẓreg aɣbalu]Isem n Iɛɛekkuren yekka-d seg "aɛekkur". Deg teqbaylit, "aɛekkur" d "taɛrurt", d ay-n ay d-irefden seg kra n tɣawsa, iga-d "aɛrur", icuff-d, ur yeɛdil ara. Mi ara d-tiniḍ "usu-nni iga akk d iɛekren", anamek-is dakk-n usu-nni ur yeɛdil ara, ur yessi ara mliḥ, ur yemsawi ara. Neqqar-d daɣen "aɛekkur" i "wunjug" , meḥsub ay-n ara d as-ireglen i walbaɛḍ abrid, ur t-yettaǧǧa ara ad yeg ay-n yebɣa, ur yettaǧǧa ara ad yaweḍ s ay-n yessaram. Mi ara s-nini : leflani yessen kan ad d-yeg iɛekren i wakk-n ur nxeddem ara ccɣel-nneɣ, anamek-is dakk-n icewwel-aneɣ, dima itteg-aɣ-d uguren i wakk-n ur aɣ-yettaǧǧa ara ad nfak ccɣel-nneɣ.
Gret tamawt dakk-n awal "aɛekkur" deg Yiwaḍiyen, mi ara yeqqel d asget qqaren-t-id "iɛekren" (s [k] aggaɣ), deg lweqt ay deg isem n temdint-agi qqaren-t-id "Iɛekkuren", maca awal "iɛekren" ad yili kan d talɣa tadigant n "iɛekkuren".
Ihi, Iɛekkuren ad ilin fkan-as isem-a imi ahat akal n din yella yesɛa "iɛekren" neɣ "iɛruren". Yessefk kan ad d-greɣ tamawt dakk-n awal "aɛɛrur" yesɛa aṭas n yinumak deg teqbaylit. "Aɛrur" netta d "azagur", d aḥric n deffir n tfekka n wemdan . Maca neqqar-d diɣ "aɛrur" i wemkan ay d-irefden ciṭṭaḥ ɣef tmurt, ur yelli d luḍa wala d adrar. D win daɣen umi nezmer ad nini "aɛekkur".
Awal-a ad yili yekka-d, ahat (?) seg uẓar "KR" ay d-yefkan amyag "kker", u ahat fkan-as i "uɛekkur" isem-agi acku "yekker-d", yerfed-d ɣef tmurt, ur iris ara, ur yemsawi ara.
Yella yiwen wemyag sseqdacen-t diɣ deg teqbaylit, u yekka-d seg uẓar n "uɛekkur". Neqqar : ssemɛukkeṛ (s [ṛ] ufay). Mi ara d-nini "leflani la as-yessemɛukkuṛ awal i walbaɛḍ" anamek-is "la as-tent-yesseɛraq", maci d ay-n ara s-yeqqar winna ara s-d-yettarra umezwaru-nni. Mi ara d ak-iniɣ kra, sakk-in kečč ad iyi-d-terreḍ akk-n niḍen u s wurfan, maci d ay-n ay ɣef d ak-d-mmeslayeɣ ay d iyi-d-terriḍ u tfehmeḍ lumuṛ akk-n yeɛwej, ad ak-iniɣ : ur d iyi-ssemɛukkuṛ ara awal, maci d ay-n ay ɣef la k-d-ttmeslayeɣ ara d iyi-d-tettarraḍ". ɣef umedya lemmer ad as-yini weqcic i yemma-s : "Ttuɣ aqrab-iw deg uɣerbaz", dɣa nettat ad as-tini : "Ya ? Ihi ukren-ak-t ? Ihi tefkiḍ-t i warrac ?", dagi nezmer ad d-nini dakk-n yemma-s la d as-tessemɛukkuṛ awal i mmi-s-nni, ur t-teǧǧi ara ad d-yessefhem, maci d ay-n ay ɣef la s-yettmeslay ara d as-d-tettarra.
Aẓar n wawal
[ẓreg | ẓreg aɣbalu]Isem n Iɛɛekkuren yekka-d seg "aɛekkur". Deg teqbaylit, "aɛekkur" d "taɛrurt", d ay-n ay d-irefden seg kra n tɣawsa, iga-d "aɛrur", icuff-d, ur yeɛdil ara. Mi ara d-tiniḍ "usu-nni iga akk d iɛekren", anamek-is dakk-n usu-nni ur yeɛdil ara, ur yessi ara mliḥ, ur yemsawi ara. Neqqar-d daɣen "aɛekkur" i "wunjug" , meḥsub ay-n ara d as-ireglen i walbaɛḍ abrid, ur t-yettaǧǧa ara ad yeg ay-n yebɣa, ur yettaǧǧa ara ad yaweḍ s ay-n yessaram. Mi ara s-nini : leflani yessen kan ad d-yeg iɛekren i wakk-n ur nxeddem ara ccɣel-nneɣ, anamek-is dakk-n icewwel-aneɣ, dima itteg-aɣ-d uguren i wakk-n ur aɣ-yettaǧǧa ara ad nfak ccɣel-nneɣ.
Gret tamawt dakk-n awal "aɛekkur" deg Yiwaḍiyen, mi ara yeqqel d asget qqaren-t-id "iɛekren" (s [k] aggaɣ), deg lweqt ay deg isem n temdint-agi qqaren-t-id "Iɛekkuren", maca awal "iɛekren" ad yili kan d talɣa tadigant n "iɛekkuren".
Ihi, Iɛekkuren ad ilin fkan-as isem-a imi ahat akal n din yella yesɛa "iɛekren" neɣ "iɛruren". Yessefk kan ad d-greɣ tamawt dakk-n awal "aɛɛrur" yesɛa aṭas n yinumak deg teqbaylit. "Aɛrur" netta d "azagur", d aḥric n deffir n tfekka n wemdan . Maca neqqar-d diɣ "aɛrur" i wemkan ay d-irefden ciṭṭaḥ ɣef tmurt, ur yelli d luḍa wala d adrar. D win daɣen umi nezmer ad nini "aɛekkur".
Awal-a ad yili yekka-d, ahat (?) seg uẓar "KR" ay d-yefkan amyag "kker", u ahat fkan-as i "uɛekkur" isem-agi acku "yekker-d", yerfed-d ɣef tmurt, ur iris ara, ur yemsawi ara.
Yella yiwen wemyag sseqdacen-t diɣ deg teqbaylit, u yekka-d seg uẓar n "uɛekkur". Neqqar : ssemɛukkeṛ (s [ṛ] ufay). Mi ara d-nini "leflani la as-yessemɛukkuṛ awal i walbaɛḍ" anamek-is "la as-tent-yesseɛraq", maci d ay-n ara s-yeqqar winna ara s-d-yettarra umezwaru-nni. Mi ara d ak-iniɣ kra, sakk-in kečč ad iyi-d-terreḍ akk-n niḍen u s wurfan, maci d ay-n ay ɣef d ak-d-mmeslayeɣ ay d iyi-d-terriḍ u tfehmeḍ lumuṛ akk-n yeɛwej, ad ak-iniɣ : ur d iyi-ssemɛukkuṛ ara awal, maci d ay-n ay ɣef la k-d-ttmeslayeɣ ara d iyi-d-tettarraḍ". ɣef umedya lemmer ad as-yini weqcic i yemma-s : "Ttuɣ aqrab-iw deg uɣerbaz", dɣa nettat ad as-tini : "Ya ? Ihi ukren-ak-t ? Ihi tefkiḍ-t i warrac ?", dagi nezmer ad d-nini dakk-n yemma-s la d as-tessemɛukkuṛ awal i mmi-s-nni, ur t-teǧǧi ara ad d-yessefhem, maci d ay-n ay ɣef la s-yettmeslay ara d as-d-tettarra.
Ẓeṛ daɣen
[ẓreg | ẓreg aɣbalu]Tira d timselɣa
[ẓreg | ẓreg aɣbalu]
