Aẓru (taddart)

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
Aẓru

Ansa
Awanek anayanLezzayer
TawilaytTawilayt n Tizi Wezzu
TadayraTadayra n Yiɛeẓẓugen
TaɣiwantIɛekkuren

Aẓru d yiwet n taddart seg tewsit n At Ɣebri, teṭṭafar tɣiwant n Yiɛekkuren, deg wasun n Iɛeẓẓugen, agezdu n Tizi wezzu. Tezga-d tama n unẓul-asammar n tɣiwant-a (Iɛekkuren). Tggug fell-as azal n 7 n yikilumtren. Seg umalu yettals-it-d Aḥmil, anẓul-is d Cbel. Tezga-d tilist ɣef tilist akked ugezdu n Bgayet, imi tekka-d gar-asent teẓgi n Akeffadu i yesdurin aṭas d ameɣras d igrawliwen ɣef tlelli n tmurt. Ma seg unẓul asammar d At Yeǧǧer.

Taddart-a izzi-as-d umadaɣ am txatemt , d teftist gar yidurar, tla lewḍa d tẓegwa, yeget deg-s ulba (chêne zen ) d waṭas n yimɣan n iden. Teflal (Ɛlayet) ɣef yilel azal n 870 m neɣ ugar, diɣ netta yal tagrest ideflawen tessun-as tugniwin i yettaččaren tamuɣli n umdan. Yal tasemhuyt tslusuy-as initen yemgaraden ayen i as yettbeddilen udem si thuski ɣer tayeḍ. Mi ara tt-id-twaliḍ seg tiɣilt n taddart tettbin-d teddukel temmeẓd, ixxamen netḍen ad as-tiniḍ ttwaxdamen ɣef yiwen n uɣrab; iberdan almi d tineggura-aya i hrawit . Tla azal n 1200 d amezdaɣ, tuget nsen ttinigen ɣer tmurt n Fransa. Amezruy-is lqay, d aqbur akken qedmen yiẓra-s, seg tallit taqburt almi d tizi n wass-a. Ar ass-a llan kra yinestimen i d-yeqqimen seg Teɣremt n Ṛṛuman. Imazrayen Irumanen d Yifransisen yuran fell-as nnan-d tettwabna deg taggara n lqern wis sin (350 seld talalit n Ɛisa). Ixerban n tneṭlin d tmezduɣin n zik n zik llan deg-s ar ass-a: Tizi n At Mraw neɣ arraw n bu Ɛecra, imenɣen izumal yekkaten uzzal ur ddarayen, wigi issefk ad ilin d tawacult nniḍen n yimerkantiyen Iqbayliyen i yennuɣen mgal Ṛruman ɣer tama n twacult n Nubel d mmit-sen Firmus akked d tgellidt Sirya. S ddaw umkan-a kan i tella temɛemmert tamecṭuḥt niqal ad tefti, tuɣal tedrem di tallit n At Lqaḍi,yeqqim-d kan yisem-is d kra seg yiɣerban-is Lǧameɛ n Ṭaleb...Fransa diɣ aṭas i teqher s tbezrin n lbaṭel almi i tsegguǧa kra seg yimezdaɣ-is ɣer tmura niḍen deg useggas-nni n 1871. Ansi tɛedda thudd tebna,teǧǧa ixxamen n "Ccwambeḍt" ad ɛassen imezdaɣ ula ɣef tkessawt, akken llan diɣ seg wasmi ttwabnan deg yiseggasen-nni 1920...

Taddart-a terɣa deg useggas-nni 1957 s lbumbat i d-kkaten di lka n At Ɛica " tebbikwi" ( village brûlé et évacué ), gguǧan diɣ imezdaɣ-is ɣer At Buɛḍa, ǧǧan-tt s tmara d wul iḥerqen d tasa yezzan irun imeṭṭawen n ẓẓɛaf d tmuḥqranit n lbaṭel afransis, akken la ttwalin seg-s tɣelli tuɣal d iɣiɣden. D ayen i d-yeslulen lɣiḍ n tarwa-s i yefkan iman nsen d asfel i ṛṛṣas akken ad tt-id-rren i tarwa nsen ad idiren deg yiḥerqan nsen di talwit am zik...Tura tebna s lebni atrar: ixxamen zewwqen,iberdan wesɛen,taddart tettimɣur kra kra tettnejbad akka akkin, isenfaren-is meṛṛa d ticemliyin s tddukli n tarwa-s i ttwaxedmen, am yaltaddart, wid yellan deg-s ttaken-d iɣallen, ma d iminigen bezzren-d tadrimt.