Ɛerbayun

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.

Ɛerbayun (Ɛerbayu) d agellid ilelli aneggaru n Numidya , yegled aḥeic n umalu gar 44 d  40 ST . Akken id-yura Abbian , d mmi-s n Masensen II , d mmi-s n mmi-s n Guda , i yferqen Numidya d iḥricen gar warraw-is deg 88 ST , aẓar-is d amasili .

Anamek n yisem[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Isem-agi n Ɛerbayun yettban-d uẓar-is d asami . Yezmer d yiwen d uẓar n wawal ( aɛrab ) , neɣ yekka-d seg wawal abuniqi rab id-yemmalen aɣella . Yella wawal-agi ula deg turah tahibrut ( aɣella ) daɣen deg taramit ( anembaḍ , aqerru yesɛan azal ) . A nni tamezzwaru ( Ɛ di tutlayt-nneɣ) d tasuqilt tamaziɣt n wawal abuniqi . S tnumidit yettqabal-it-id Mass "aɣella" , i yellan d iusem n baba-s n Ɛ)erbayun , Masensen II . Yefka-d umusnaw Jean Mazard deg 1955 tikti-ines belli isem i yettunefkan i Ɛerbayun yella kif-kif-it d win n baba-s , maca irumaniyen akken ad ten-semgaraden ssawalen-as s yisem-is abuniqi , imi d winna i asen-yeɛǧben . Tutlayin tanumidit d tbuniqit ttekkan ɣer ufurki n tutlayin timaziɣin tisamioyin n twacult n tutlayin Tefru-syawiyin .

Imenɣi deg Sbenyul[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

deg nnfaq arumani n daxel deg 49-45 ST , Masensen II d mmi-s n ɛemmi-s Yuba II , anembaḍ n tgelda meqqren n Numidya n usammer , ddan d ujiniral arumani Gnayus Bumbyus mgal Yulyus Qayser . Deg 46 ST , yeɣḍel Qayser d urbaɛ-is Yunba d Masensen Ii , i yextaren tanɣimant , deg tnegluft n Tabsus . Yerwel Ɛerbayun akken ad yeddukal d terbaɛt n Bumbiyu deg Sbenyul . Teɣli tgeda n baba-s tettunefka i yimeddukal n qayser : amalu i ugerllid Buxus II n Muretanya ma d win n usammer , tedda yid-s Sirta , i Bublyus Sittyus , aceffar arumani meqqren , yettunefka-as uzref n unbaḍiman . Yezmer Sirta ur tettekki ara ɣer tgelda n baba-s maca ɣer tin n Yuba.

tagelda-s n Numidya[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Deg 44 ST , send lmut n qayser s cwiṭ kan , Yuɣal-d Ɛerbayun ɣer tefriqt , yerra-d tagelda n baba-s  yrexdem tagrawla maca di taggara yexser yemmut , tekfa ccetla n yigelliden inumiden ilelliyen .