Lunis At Mengellat : Tameẓla gar ileqman
m Yessuɣal ibeddlen n 91.171.30.53 (Meslay); yettubeddel ɣer tasiwelt taneggarut n MF-Warburg |
m robot Ajoute: ar:لونيس آيت منقلات |
||
Ajerriḍ 66: | Ajerriḍ 66: | ||
[[Taggayt:Acennay|Mengellat]] |
[[Taggayt:Acennay|Mengellat]] |
||
[[ar:لونيس آيت منقلات]] |
|||
[[en:Lounis Ait Menguellet]] |
[[en:Lounis Ait Menguellet]] |
||
[[fr:Lounis Aït Menguellet]] |
[[fr:Lounis Aït Menguellet]] |
Lqem n wass 8 Mayyu 2008 à 11:39
Lunis At Mengellat, d amedyaz, d acennay i yellan yiwen seg inaẓuren imeẓẓwa ugar (plus populaires) n izwawen. Ilul ass n 17 yennayer 1950, deg taddart n Iɣil Bbwamas ufella n tmurt n Leqbayel ar tama n Micli. Isɛa sdis warrac garasen yiwen d anazur n ccna : ǧeɛfer At Mengellat.
Temẓi ines
D annegaru ger sdis (6) wayetma-s - 3 n tullas d sin warrac - isɛada temẓi ines qesiḥet di taddart-is and yeɣra yiwen useggas ar asmi serɣen irumyen aɣerbaz anda yella yeqqar. Tawacult-is llan di imzenza di Wehran anda sɛan tiḥuna. Mi ikfa trad mgal Franṣa deg 1962, Lunis At Mengellat iruḥ ar Lezzayer tamanaɣt ak° d watmaten-is Smaɛil d Aḥmed. Din ikcem ar uɣerbaz wis amezwaru (primaire) di Champs de Manœuvres. Din iɣra tizrawt uwizi (Études collégiales) azal n 3 isegwasen, s wanda id yeffeɣ s usileɣ (formation) n wayen umi neqqar s tefranṣiṣt Ébéniste. Deg useggas aneggaru Lunis At Mengellat iǧǧa leqraya-s imi yemmut gma-s ameqran di yiwet n laksida n tkarust, d netta ilan iɛgcit seg wasmi iruḥen imawlan-is ar Wehran.
Asmi yeqqar, ila iḥemel tasekla, d yiwen uselmad d amusegmi (pédagogue) id a t-tiḥemlen. Dɣa yuɣal ixeddem weḥdes isefra. I waken ad yečč aɣrum-is, yella ixeddem di yiwet tneɣlaft di Lezzayer, uqbel ad idfer abrid n ccna.
Amecwar-is di ccna
Ibda i tikkelt tamezwarut ccna deg 1967. Ur iɛṭel ara iǧat lukan mačči d imedukal i s dizzin i waken ad as bedlen tikti. D Wahab i gellan si twacult-is i tibwin ar yiwet n tedwilt, iɣennayen uzekka, n umaṭaf wis II n Rradyu n Lezzayer, i g selḥay unazur n ccna Crif Xeddam. Icna-d taɣuct-is tamezwarut Ma trud ula d nek Kter i g-xdem asmi isɛa 16 isegwasen.
Deg 1968, netta d kra imedukwal, xedmen yiwet n tarbaɛt umi seman Imaziɣen. Llan accenun di tmeɣriwin yakw di tmurt n leqbayel, ladɣa di tasaft. Deg 1970, tarbaɛt aki tuɣal texsi, Lunis At Mengellat yuɣal-ed ar taddart-is Iɣil Bbwamas, yezweǧ, i xedem d amaray di 'Kasma' n temnaṭ ines. Kra n waguren kan, iruḥ s ddaw isenǧaq, ar laasker di Blida isɛeda 6 waguren, ma di Qsenṭina, 18 waguren.
Asekles n tezlatin-is timezwura
I tikkelt tamezwarut d Wahab, i s-ittilin, i t-iɛawnen ad isekles 4 n tezlatin deg useggas 1969, garasent tizlit Ma truḍ ula d nek kter. Anecta ilad ar umazrag Yaḥya Lhadi, di Wehran, illan d yiwet n tmusni n Wahab. Asmi illa di lɛasker, anazur n ccna Kamal Ḥemmadi i yellan d ameddakel-is, ixedm-as tanalt (contact) d kra imazragen. Ma d ittruḥu s turagt (permission) di taggara umalas, Kamal Ḥamadi i ttaǧǧas yiwen u 'Studio' n unazur ameqran Maḥbub Bati i wakken ad isekles. Uqbel ad yeṭef tamacint ar Qsinṭina i wakken ad yuɣal ar lɛasker, i ttaǧǧa-yas tasfift i Kamal Ḥemmadi i wakken ad iqeleb af imazragen.
Dɣa yiwen deg imazragen i weṣat i wakken ad yaweḍ taɣuct n Awḥid Yusef: Ih a Muhand a Madam Servi Latay. Lamaana amedyaz Lunis At Mengellat, g-imiren ittwali ar lembɛiad. D ayen yellan, imi simi bdan kan iseggasen n 1970, yuɣal Lunis At Mengellat yettwasen mebla ma yeẓra, ladɣa s tuɣac 'A Lwiza', 'Ma selbeɣ' i g-sekles netta yella di lɛasker.
Iseggasen n wureɣ
Seg iseggasen akin, yuɣal Lunis At Mengellat d azamul muqren i yal azwaw, ladɣa wid iḥemlen ccna n tayri, n ddunit, d tsartit. Seg iseggasen n 1980, yabda aḥric wayeḍ deg umecwar-is n ccna, imi iffeɣ si tuɣac n tayri ar t-id n tanegmit n tamagit (la revendication identitaire), anecta iban-ed ugar si tamrawt (décennie) ar zdat.
Iɛedda i tikkelt tamezwarut di tazeqqa 'Olympia' di 'Paris' deg useggas n 1978. Isyin anda iɛedda, ama di tazeqqa n 'Zénith' di 'Paris' deg 1985, ama di Lezzayer tamanaɣt, Tizi Wezzu, Bgayet, atg, iččur d imeshaniyen. Anazur Lunis At Mengelat icna aṭas iseggasen s yiwen n alal kan: tagiṭart neɣ amundul. Armi 30 iseggasen mbaɛd, ibda isekcam alalen nniḍen, ladɣa tajewaqt ak° d klabyi.
Ar unemzel (unanimité) n waṭas n tsuta n wid iḥemmlen Lunis At Mengellat, ila d win iqedcen ameslay aken ur llan aṭas am netta. I sexdam awal, ittak-as anamek d w-azal, iqqar-d ayen illan, d wayen ur nelli, d ayen ara yelin. Segmi Lunis At Mengellat qarren-as medden d amusnaw, daɣen d amesnagay iwen (philosophe unique) ar izwawen. Lunis At Mengellet isekles ugar n 200 n tezlatin.
Idebṣiyen n Lunis At Mengellat
- 1967-1974 : Talit n idebṣiyen '45 Tours', azal n 70 n izwal.
- 1975 : Telt iyam, taɣzalt, d tiyaḍ - 33 tours, at voix du globe' n umazrag Brahim Unaser
- 1976 : Anida n-teǧam mmi (Luzin s-axxam)
- 1976 : Live di 'Olympia'
- 1977 : Amǧahed (Ali d Wali)
- 1978 : Aɛeṭar
- 1979 : Ayagu
- 1981 : Almusiw (Askuti))
- 1982 : Amacahu
- 1983 : A mmi
- 1984 : Aqbayli (Eget-iyi)
- 1986 : Asefru
- 1988 : « Isegwasen n ureɣ » 48 izwal, aɛiwed n 6 tesfifin K7 n idebṣiyen '45 tours' n wasmi ibda
- 1989 : Acimi
- 1990 : Abrid n temẓi (tirga n temzi)
- 1992 : Akw nixda Rebbi
- 1994 : Awal
- 1995 : Iminig n yid
- 1997 : Siwli-yid tamacahutt
- 1999 : Inagan
- 2002 : In-asen
- 2005 : Yenna-d Umɣar
Idrisen n tuɣac n Lunis At Mengellat
Tamselyut, Iseddagen & Izdayen Iberraniyen
- Tamedurt n Lunis At Mengellat sɣur Taseɛdit Yasin, « Aït Menguellet chante », Préface de Kateb Yacine, Paris, la Découverte, 1989.
- Mohammed Djellaoui, « L’image poétique dans l’œuvre de Lounis Aït Menguellet - Du patrimoine à l’innovation » (Essai) - Éditions Les Pages Bleues, Alger, 2005.
- Tasemlilt tamezwarut sɣur R. Begnan