Tazelmaṭ

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
Tazelmaṭ

Ansa
Awanek anayanLezzayer
TawilaytTawilayt n Tizi Wezzu
TadayraTadayra n Wat Wagnun
TaɣiwantTimizart

Tazelmaṭ d yiwet n taddart (isem-is Tazelmaṭ n Izarazen) deg tɣiwant n Tmizart deg ugezdu n Tizi-Wezzu.


Aẓar n Wawal[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Tazelmaṭ d yiwen yisem i d-yekkan di tutlayt n tmaziɣt. Yusa-d deg wẓar ZLMḌ, zelmeḍ, isem amalay: azelmaḍ, unti: tazelmaṭ. Anamek-ines d idis mgal ayeffus.

Tarakalt[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Taddart-a tezga-d deg yiwet n tqacuct i ycuban s adrar. Akka i-s-qqaren: adrar agad i yzedɣen deg wzaɣar. Maca di tillawt ur yelli d adrar dɣa. Taddart-a d tiɣilt yeqqnen ar yiɣil ameqqran, iɣil n at jennad, akken i-s-yenna umedyaz. Ar tama-s kan ar umalu d taddart n Tiɣilt, tagi tuli ciṭṭuḥ fellas.

Tudrin nniḍen i-s-d-izzin ddaw-s akw ay llant, am: At Rabaḥ, Bushel, Buɛisi. Tudrin agi meṛṛa i d nebder i-wumi sawalen tudrin n Izarazen. Meḥsub yal amezdaɣ di tudrin agi d Azaraz.

Nezmer a d ninni: imezdaɣ n tudrin agi frurin-ed seg wzaraz, am at ubizar i-d-yekkan deg wmezwaru isem-is: Abizar( yegra-d ar tura d tasreɣta, Amnay Ubizar, ou bien le caɣalier d abizar ), am At Maɛmmer yellan dɣa sdat Izarazen, krad n tudrin i krad d At Maɛemmer ( Ibdac, At Musa, At Saɛid ), qqaren: frurin-ed deg yiwen isem-is Maɛemmer. Wigi s-umata llan d ixxamen, uɣalen d tudrin uɣalen d taggayin ( groupes ) n tudrin. Abizar ɣas akken ur yebḍi yara, maca tban d yiwet n taddart tameqqrant di tmurt n leqbayel, anwa ur nessin abizar? Ihi, ini taddart agi ad tezdi Izarazen d Wat Maɛemmer.

Iban-ed d akken Tazelmaṭ, d nettat i d taddart tameqqran ger tudrin n Izarazen, tban-ed d nettat i d talemmast gar-asent, ɣures ay d-rsen yemṛabḍen di timiḍi tis xI, tama-s kan ay llan, din ay uqmen taqqubbett d lǧamaɛ n tẓallit. Daymi taddart n tzelmaṭ aṭas i s yessawalen: IZARAZEN, ur yelli Tazelmaṭ, acku, qqaren kra n yemɣaren : " d tin ay d taddart tamezwarut , tiyaḍ ar deqqal ay d-lullent" Ixxamen n taddart-agi ( s lebɛad nettwali-ten ), rsen fellas am tbeṛqcin isunɣen ɣef weɛrur n userdun mi yekna ad issew, acku tiɣilt agi tettwagzem deg ixef n usamer, tenneqḍaɛ-ed daxel n yeɣzeṛ, ddaw-as deg yiwet n tama( ar ugafa ), d iɣzeṛ d umadaɣ,ddaw-s di tama nniḍen ar wenẓul d araru, iserwen d ikeṛmussen i-yellan kan din, ddaw uraru d Alma ( tura d tikli ad yuɣal d taddart ). Nnig wigi meṛṛa i tella taddart, i yella weɣref yebḍan ɣef kuz n iderma: At Lḥaǧ, At Qasi, At Mḥend, At Muḥwali. Iderma bḍan akken yessulef ula di tmezduɣ, yal adrum d amkan-is di taddart, akka i tt ssuddsen at zik, rsen akken yessefk usan-ed adrum sdat wayeḍ. Kuz n iderma agi i d aɣref n taddart, ad ten naf zedɣen akk lwaḥid, acku ahat akken i-ten yurez uẓar, neɣ issemlal-iten-id wakud ad idiren am yiwen tamara fellasen. Maca yiwet n tutlayt, yiwet n tuda n tmetti, yiwen yedles, d Imaziɣen.

Ɣef tiɣilt agi a naf tettengugu teswiɛt, mehhlen akken llan argaz tameṭṭut, aqcic taqcict,amɣar d teɣart, yal wa d acu i yqeddec. Ad naf at taddart, ttemyullen gar-asen, ɣursen amkan anda ttemyaggaren di tejmaɛt, din dɣa i ferrun timsal nnsen. Ɣursen ansayen nnsen ttqaddaren s waṭas, am : tiwizi, tacemmlit, timecṛeṭ, laɛwacaṛ, timeɣriwin, tamḍelt, tallalit, artg. Ad naf yal taɣawsa deg wemkan-is tettedu s webrid-is. Ɣur-sen yiwen webrid deg teddun meṛṛa, yerna d abrid yettawin ar tafat ur yelli ar tillas,, yal yiwen yettqaddaṛ wayeḍ, yal yiwen s tugna-s, acku yal yiwen ɣures tirrugza, d tnifit, d tfenṭazit.