Ammar n tudfirt amikṛuwan

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.

Ammar n tudfirt amikṛuwan (s Tegnizt: cosmic microwave background radiation) d azenzar azrurdekran yettilin deg yal tama d teɣmert n usedday s yiwen n udwas d usegder, taẓɣelt-is tegda 2.725° C.
Tanfalit tamatant tga d «izenzaren udfiren» yennumken izenzaren izrurdekranen ɣef waci i d-illa wanza (ttbut) ɣef tilin-ines deg yal adeg deg tallunt akken ur yettwazmer ara ad yili usemyif kra n uɣbalu yettwanalin deg-s. Izenzaren uddiren i d-izgan s deffir n tɣult n tayyugin timikṛuwanin izenzaren udfiren n usedday s usrag n wazal-is meqqren deg tassnamdelt tasengamt akken i tettwasemma daɣen s «izenzaren 3 C» s usrag n teẓɣelt-is d tneẓẓi n tfasa-ines yudren.
Mi ara ad nwali ɣer tegnawt s umsaddas ad nẓer istumen meqqren gar n yitran d imazellawen i teddel tebrek, dɣa d anecta yettwasemman s wammar udfir. Maca mi ara ad neǧǧ amsaddas s wacu id nettaney yis tafat timeẓrit w ad nwali s umsaddas izemren ad iẓer tayyugin tisedrarin ad aɣ-d-isseknew tafat timdellest yeččarayen tudfirt-nni, yerna izenzaren-a ur ttbeddilen ara seg wadeg ɣer wadeg niden, maca ttnfufuden s ugdu deg yideggan n usedday yakk. Issek (taqacuct) n uzenzar-a tettili deg tjumma n teɣzi n tayyugt 1,9 mm ayen yegdan 160,2 n imelyaṛen Hertz (160 GHz). Izenzaren-a ttwasnirmen-d sɣur n sin n inagmayen Arno Allan Penzias d Robert Woodrow Wilson deg useggas n 1964 ayen id ten-yeǧǧan ad awin Arraz n Nobel di tsengama deg useggas n 1978
Ammar n tudfirt amikṛuwan yettumeggez d anza i d-isbanayen d akken aṭerṭeq ameqqran i d aẓaṛ n usedday. Ass mi yella usedday-a d amaynu (send ma ad nnulfun yitran d yimtiwgen) yella ila (yesɛa) tineẓẓi d teẓɣelt yugaren tid n tura akken ila asfijjej yemnummsen n usigna mellulen iẓeɣlen seg plazma n uhidṛujin

Assegzi n tumant[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Tiskanin[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Ẓeṛ daɣen[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Imniren[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

imniren[ẓreg | ẓreg aɣbalu]