Ṭṭrenǧ

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
Ṭṭrenǧ deg tazwara n urar.

Ṭṭrenǧ d yiwet seg uraren n telwiḥt mucaεit ed iqburen maḍi[1], d urar astratiji anda usamma ur yesεi ara tamlilt[2]. Ṭṭrenǧ yurar gar snat yimyuraren[1], suffel telwiḥt tebḍa ɣef 64 n timkuẓin, yal amyurar yesɛa 16 n tisiway n urar[2] (tiɣmiwin-ines maci kifkif, s umata; timellalin ed tiberkanin[1]).

Amyurar i yesɛa tisiway n urar timellalin yebda urar, deffir wakken, yal amyurar iɛerreḍ ad nekkes tisiway tameqqrant n axṣim-is, agellid[1].

Amezruy[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Ṭṭrenǧ iban-d i tikelt tamezwarut deg lqern wis 6 deg Lhend. Seg lqern wis 10, i yenfufed deg Asya, Asamar alemmas ed Turuft. Seg lqern wis 15, ṭṭrenǧ yettwaḥseb em urar ageldan imi cciεa-is deg tinnubla[1].

Alɣuɣen n umaḍal n ṭṭrenǧ[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Alɣuɣen n umaḍal n ṭṭrenǧ seg 1866[1].
Tilɣuɣa Isem n alɣuɣ Tamurt-is
1866–1894 Guillaume Steinitz Tutrict Tutrict
1894–1921 Emmanuel Lasker Lalman Lalman
1921-1927 José Raúl Capablanca Flag of Cuba.svg Kuba
1927–1935 Alexandre Alekhine Flag of Russia.svg Rusya - Flag of France.svg Fṛansa
1935–1937 Max Euwe Flag of the Netherlands.svg Timura n Wadda
1937–1946 Alexandre Alekhine Flag of Russia.svg Rusya - Flag of France.svg Fṛansa
1948–1957 Mikhaïl Moiseyevitch Botvinnik Flag of Russia.svg Rusya
1957–1958 Vasily Smyslov Flag of Russia.svg Rusya
1958–1960 Mikhaïl Moiseyevitch Botvinnik Flag of Russia.svg Rusya
1960–1961 Mikhail Nekhemyevitch Tal Flag of Latvia.svg Liṭṭunya
1961–1963 Mikhaïl Moiseyevitch Botvinnik Flag of Russia.svg Rusya
1963–1969 Tigran Vartanovitch Petrossian Flag of Armenia.svg Arminya
1969–1972 Boris Vassilievitch Spassky Flag of Russia.svg Rusya
1972–1975 Robert (Bobby) Fischer Iwunak Yedduklen Iwunak Yeddukklen n Temrikt
1975–1985 Anatoly Yevgenyevich Karpov Flag of Russia.svg Rusya
1985–2000 GarryKasparov Flag of Russia.svg Rusya
2000–2007 Vladimir Kramnik Flag of Russia.svg Rusya
2007–2013 Vishwanathan Anand Flag of India.svg Lhend
2013- Magnus Carlsen Flag of Norway.svg Nuṛvij

Ilugan n urar[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Ṭṭrenǧ yurar deg telwiḥt tamkuẓt tebḍa ɣef 64 n timkuẓin, timkuẓin-nni sɛant snat tiɣmiwin : ṣfan em amellal neɣ awraɣ; ed tiɣmi nniḍen : yestulles em aberkan neɣ azegzaw[1].

Imussuyen n tisiway n urar[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Telwiḥt tamkuẓt n ṭṭrenǧ em umkan n umennuɣ, deg-s taredsa n yal amyurar ttnaɣen ad nekkes ugellid n uxṣim-is, taredsa n yal amyurar deg-s 16 n tisiway n urar. Deg ṭṭranǧ llan 6 leṣnaf n tisiway[1] :

  • Agellid (♔, ♚) : yal agellid yezmer yettembiwil akked yiwen amkuẓ deg ɣer yal tama.
  • Lberǧ (♖, ♜) : yal amyurar yesɛa snat lebraǧ, lberǧ-nni yezmer yettembiwil akked 1-7 timkuẓin deg tanilat agi (⇆, ⇅).
  • Ilu (♗, ♝) : yal amyurar yesɛa snat yiluten, ilu yezmer yettembiwil deg yal amkuẓ deg tanilat agi ( ↖ ↘ ↗ ↙).
  • Aneɣlaf / vizir (♕, ♛) : yal amyurar yesɛa aneɣlaf, aneɣlaf yezmer yettembiwil em Lberǧ ed ilu.
  • Amnay / aɛudiw (♘, ♞) : yal amyurar yesɛa snat imnayen / iεudiwen, aɛudiw-nni yezmer yettembiwil am isumal n usekkil ''L''.
  • Aserdas (♙,♟) : yal amyurar yesɛa 8 iserdasen, asedas yezmer yettembiwil akked yiwen amkuẓ ɣer zdat (snat deg tazwara n urar), ed ad yeṭṭfeɣ tisiway n axṣim-is deg tanilat (↖, ↗) akked yiwen amkuẓ.

Tizmilin[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 et 1,7 (en) chess, deg britannica.com.
  2. 2,0 et 2,1 azday s tafransist échecs, deg larousse.fr.

Muqel daɣen[ẓreg | ẓreg aɣbalu]