Tuzzya tamtawant

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
Tuzzya tamtawant tettaǧǧa ayyur ad itezzi ɣef ugellus-ines s tenzagt (akud) yegdan tanzagt n tuzzya-ines ɣef tegnit.
Tamuɣli tadisant i unagraw n Plutu-Charon. Dɣa Plutu d Charon ttwaṭṭfen deg gugar-asen s tenzagt. Ihi taldayt n Charon d tin meqqren ɣer tfesna yeǧǧan aẓimmas n unagraw n plutu yezga-d s aẓɣar n plutu, d anecta ayen anagraw n Plutu-Charon yettusemma s unagraw imisin.

Tuzzya tamtawant (s Teglizit: Tidal Locking) d tumant n tɣimit n kra n tafekka tagnnawt|tfekka tagennawt]] iwula i tfekka niden mi ara ad itezzi fell-as, amedya deg tegʷnit n wayyur mi ara ad iwula tegnit deg yal akud. Amtawa ayi yettili-d susrag (s sebba) n umgarad n ufezyan aldayan neɣ n tdusi n tendeffirt, anecta s tuǧǧit n kra n yiwen n yidis n tfekka ad yeqqim iwula tafekka niden s iɣil. Tument-a tettili-d deg tuget n tugniwin yakk d wayyuren mi ara ad tezzin ɣef tfekkiwin i meqqren fell-asen deg ubleɣ. S talɣa tussnant yettili-d ubaɣur (lfayda) seg tument-a deg tuqqna n igensaten i wakken ad wulant tagnit neɣ amtiweg ɣef wacu tezzint.

Tuzzya tamtawant n weyyur yakk d tegnit.

Deg tesnallunt, Tuzzya tamtawant tettwassen d irem i tfekkiwin itezzin ɣef tfekka niden deg kra n tmezzit, anda akud usfik i ufukku n tuzzya ɣef ugellus yugar akud usfik i ufukku n yiwet n tuzzya tamezzayt. Ɣef wanecta i d-yettili yiwen n wudem kan iy wulan tafekkaɣef wacu iy tezzi deg yal tikkelt. Amedya, ayyur d win ilan (yesɛan) tuzzya tamtawant[1] deg tuzzya-ines ɣef tegnit. Dɣa amur ameqran n wayyuren deg wudus anafuk d wid ilan tuzzya tamtawant yakk d yimtiwgen-nsen.

Assegzi n tumant[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Akat akudan[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Tifekkiwin tigennawin yettwaṭṭfen s wakud n tuzzya tamtawant[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Ayyuren[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Ẓeṛ daɣen[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

  1. synodic period | astronomy | Britannica.com