Anẓar

Si Wikipedia, tasanayt tilellit.
(Yettusmimeḍ seg Anzar)
Anẓar
Tameddurt
Amahil

Anẓar d rreb n ugeffur.

Tamacahut[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Zik yella yiwen qqaren-as Anẓar. D netta d Agellid n ugeffur. Yera ad yaɣ yiwet teqcict : aggur deg genni, nettat di tmurt. Udem-is yettak ticci ; talaba-s d afilali asdidan.

Taqcict-agi mi ara d tenkker tecucuf deg yiwen wasif, aman-is d imzarfen. Akken ara d-yuder Ugelid-nni ugeffur ar tmurt ɣer teqcict-nni, nettat tettagʷad, dɣa ad yuɣal.

Almi d yiwen wass yenna yas:

  • Aqli gezmeɣ-d igenwan,
  • a yiwen n yitran ;
  • efk-iyi akeğud im fkan,
  • neɣ am kkseɣ aman

Terra yas teqcict :

  • S yixf-ik, ay Agellid n waman,
  • a bubandu n uluban,
  • nekk i keč iwumi yid fkan,
  • mikni ugʷadeɣ i imennan

Dɣa yenkker fellas Ugellid-nni n waman, yebrem taxatemt tettureɣ. Dɣa yeqqel wasif-nni d aɣerɣar ; Agellid iɣab. Taqcict tuɣwas, rruḥ-is d aman : tettru, tettru. Temmeɣ tekkes talaba-nni n leḥrir, teqqim tɛarit. Tessawal ar igenni :

  • Ay Anẓar, ay Anẓar,
  • ay ajeğğig uzaɣar ;
  • asif err-as lɛinser,
  • ruḥ ad t-err-d ttar

Dɣa cwit kan akka twala ifeṭiwej d ameqqran, yeqqel Ugellid-nni n lehwa. Iger taqcict-nni g iri-is. Asif-nni yeqqel akken yella ; tzegzew ak tmurt. Dɣa teqqim d akken tisirit. Ticki yemmeɣ uɣerɣar ad nebder mebla leɛdil Anẓar. D aymi tettekkes teqcict ɛaryan ad astini teqcict nnii txilek qquyi iwakken ad ggagh agrud skecmiyi abbouchik gher uheccun iw akid ggagh agrud yetemchabi yak

armud: =[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

Mi ara tnezruref tmurt, d aymi neqqar « aɣurar », ad nejmaɛent tlawin timeqqranin, ad meslayent f teswiɛt g ara weqment Anẓar.

Ata yebbded lweqt-nni, ad ffɣent tlawin g tmeqqrant alamma tamezyant ; ad rnun igerdan, ad teddun tɣennin :

  • Anẓar ! Anẓar !
  • ay Agellid, rez d aɣurar,
  • A ttebb nneɛma n wedrar,
  • A ternu tin uzaɣar…

Zik sseḥwasent taqcict tilemzit yerna tezyen : tin yebbwden tizi n zzwaj. As qqnent lḥenni, ssdaq n lfeṭa, ad as xedment akw ayen xedmen i teslit.

Tameṭut ara as-icebbḥen i teslit n wenzar d lqibla n tadart : Tameṭut ḥemmlen-tt akw meden, tin zedigen g fɛayl-is. Ur ilaq ara a tettru, zeɛma ur s tefki ara tislit-nni seg ul yesfan i wenzar. As tefk i teqcict-nni aɣenja d aɛari a teṭef deg fus-is. Lqibla ad-tt-tebbib tislit n wenzar.

Neftat, aɣenja deg-fus-is, ad-t-teqqar :

  • Ay Anẓar, aɣenja yekkaw
  • iɣab uzegzaw.
  • Amɣar yekna,
  • Isawl-as d uzekka.
  • Taɛbbut tuqqur aya,
  • ulac dakira.
  • Tislit ɣur k teɛna,
  • ay Anẓar, imi k tebɣa.

A tent-tettafar deffir tecdibt i d yesran tjeggajet ; yeɛni akw lɣaci-nni i d yeddan deffir. Kra n timi n wexxam f ara d ɛedi tjeggajt-nni yerna adernun ɣurs, ad teddun qqaren :

  • Anẓar ! Anẓar !
  • ay Agellid, rez d aɣurar,
  • A ttebb nneɛma n wedrar,
  • A ternu tin uzaɣar…

Ansi kkan lɣaci-yagi asen d fken awren, aksum, acedluḥ neɣ aqedid, lebsel, zzit, lmelḥ… At wexxam ɣeff ara ɛedin asen id deggren aman ɣef uqqerruy, yerna kkatn ad leḥqen tislit-nni (i) i wwin yidsen.

Mi wwdent tlawin-nni ar ljameɛ neɣ ar ḥedd iɛessasen, ad sersent tislit-nni. Ad kkrent tlawin ad sebbwent ak ayen i d mmetrent f tbbura : d zzit, d lebsel. Ad ččen ak wid d yeddan ar dinna. Mi fukkn učči ad sirdent tlawin ijqedren dinna. Aman-nni i ss i sardent a ten smirent ar targa.

Sinna tusawent lqibla ad-tt-teṭef tislit-nni, as tekkes ɛaryan akkn tt-id-nteğa yemmas. A tels tajemmaɛt ; zeɛma ifukk lwerq, ifukk wayn id ttağa lqaɛa, dɣa teqqel teswiɛt almi terra imdanen ar tjemmaɛt. Ad tezzi teslit-nni sebɛa tikal i jameɛ ; ad teṭef aɣenja-nni g fus-is, aqerruy-nni ad yezwir ar zdat-is am akkn ara tedleb aman, ad teqqar :

  • Ay at waman, awi-t-id aman,
  • nefka tarwiḥt i wit yebɣan.

Ff ayagi qqarn-as « tislit n wenzar ».

Ihi tilemzit-agi ara d ibeddn akka ar wenzar, mi d fukk tuzzya n ljameɛ neɣ uɛessas (anda tfetn anẓar), as tini :

  • Ssukk aɣ d tit af tmurt,
  • Udm-is yennezruref.
  • izeri deg ɣzer yeqqur,
  • isegmi nedḥus yekref.
  • Ay Anẓar, fk aɣ d afus ik,
  • yeɛni ljid aɣ yanef ?
  • Sliɣ tamurt tetnizzif,
  • bḥal ameḥbus g ttiq.
  • Taylewt ur d ttudum,
  • kul ires la yečeqqiq.
  • Uzenɣ ak in, ay Anẓar,
  • Zdat ak ay lliɣ d ariq.
  • Yeqqur wemdun yettafwar,
  • yeqql i iselman d azekka.
  • Yeqqim umeksa yendel,
  • tura rɣan akw ikussa.
  • Tajemmaɛt texla telluz,
  • Tḥers-iyi amzun d talafsa.

Tɣennint tlawin leɣna-yagi g ljameɛ mi ara tfakk teslit tuzzya n ljamɛ-nni :

  • Ay Anẓar, a buwul esxay,
  • yeqqel wasif d aqerqar.
  • Tasarut aṭan ɣur k,
  • Txil-k, lli d lɛinser.
  • Lqaɛa čehheq,
  • Gar-as idim ik g zar.
  • Ay Agellid, ay Anẓar,
  • teɣli tyemmat tamurt :
  • fellak ay tuɣ sseber,
  • akken tuɣ lɣiba n lqut.
  • ččar d s tidi k iɣzer,
  • ad tali tudert zdat n lmut.
  • Ay Anẓar, a butezmert,
  • a win izerrɛen lerwax.
  • fellasen kkes tamrart,
  • d keči d ddwa n lejraḥ.
  • Tamurt ad ters am tegmert,
  • S tirza k i tferreḥ.
  • Ay Anẓar, mmis ucacfal,
  • Tamaɛict ik ger yetran,
  • tajmilt atbin inek,
  • ma tefkid aɣ id aman.
  • Ay Anẓar, ay Agellid,
  • Sserr-ik ḥed ur-t-yesɛi.
  • Tuɣed taqcict am tyaqut,
  • tema amzur d imleɣwi.
  • Aṭan, eg-as afriwen,
  • kecmet deg igenni, ruḥet.
  • Aff am tlaba reqqiqen,
  • I tennid I wi fuden : Swet.

Ad kkrent kra teḥdayin yellan af tizi n zzwaj, nutenti d teslit-nni yekksen ɛaryan, ad urarent zerzari s txennact iferki. Ad nejmaɛent g anda tella luda, dinna g ljameɛ neɣ g lemqam. Ad ṭfent iɛewzan, kul yiwet s yiwn uɛkkaz. Ad ṭfent taryalt iferki, ta a t tekks i ta. Ad idum wurar-nni alama tekcem txennact-nni ar uxemmuj i s heggant. Tislit-nni a tfeqqar :

  • Nekk d tmurt d takniwin,
  • nuɣ argaz ur t nzerr ?
  • Ur nɛab, ur tiɛiqrin,
  • meɛna tasarut d irza i tzekkar.
  • Iffan nneɣ qquren…
  • ulac ff ara d neggin.

Mi tekcem teryalt-nni iferki ar uxemmuj, as tini :

  • Fkiɣ afus ar zdat i
  • Temmugar-iyi d dunit.
  • Yuɣal d ar deffir
  • Yufa d d nekkini…
  • D iman-iw iyi-d-yeṭfen,
  • ay Anẓar, ay Agellid n lɛali,
  • D tarwiḥt iw i yeɛzizen…
  • ma icred it-id, a t yawi !

Ad as inint teḥdayin-nni yuraren akw yids :

  • Neqda d taɣawsa
  • taryalt tuɣ lmekna.
  • Agellid yers d ar lqaɛa,
  • tislit tsebbeb terda.
  • Ay Agellid, awi d lehwa,
  • annaɣ tfud lqaɛa,
  • akkn ad tefk ssaba,
  • akkenni ad tefkam dakira.

Taxennact iferki i s leɛbent zerzari netlent daxl uxemmuj i s ɣzan yakan weqbel urar. Ad uɣalent tlawin-nni merra ar tadart weqbel ad yeɣli itij. Zemreɣ ad iniɣ belli tekkat ad lehwa kra n wussan deffir ufeten n wenzar.

Ma tura kksen meden Tislit-nni n sseḥ axater yugi yiwen n Sid zik-nni : yugi ad tekkes teqcict ɛaryan. Dɣa tcebbiḥen kan i uɣenja tarrant « d tislit n wenzar ».

Asmi tnaɣn At-Qasi, At-Jennad nutni d Turk, i lweqt-nni i sḥermen yemrabden tukksa ɛaryan teslit n wenzar. Akka i d ḥekkun imezwura neɣ. Akken, llant tudar ikemlen akkenni, llant tudar yugaden deɛwessu. Ad tawi lqibla aɣenja ajdid, as tewqem allen, aqemmuc ; as tcebbeḥ s leḥrir yettemserɣan ; as teqqen tafzimt amm akken taqcict-nni n zik. Mi s tcebbeḥ i wɣenja, ur s qqarn ara aɣenja meɛna Tislit n wenzar. D lqibla ara tt-yawin g tebburt ar tayed alamma d ljameɛ neɣ d lemqam. Ad teddu yids tecdibt tlawin igerdan, tiqcicin. Mi bbdent ar dinna ad sebbwent ayn akw i d jemcent f tebbura, ad ten ak wid-nni yeddan ar dinna. Imir ad urarent teqcicin tilemziyin Zerzari i d nebder ya kan. Weqbel ad yeɣli itij ad uɣalen akw lɣaci ar tadart.

Mi g-fukk ufetten n wenzar, aɣenja at yeḍem bab-is, ad t-yejmeɛ i wfetten n wenzar kan. Ma d taxennact iferki nettlent daxl uḥemmuj i s ɣzan ya kan weqbel urar.

Tamselyut[ẓreg | ẓreg aɣbalu]

  • Un rite d’obtention de la pluie. La ‘fiancée d’Anzar’ (par H. Genevois)

Ismal n Internet[ẓreg | ẓreg aɣbalu]